Najczęściej zadawane pytania i odpowiedzi (FAQ)

Zebrane w jednym miejscu pytania i odpowiedzi na temat IONM. Dla pacjenta i lekarza.

Co to jest śródoperacyjny monitoring neurofizjologiczny (IONM) ? 

Neuromonitoring znajduje zastosowanie podczas leczenia chirurgicznego gdy w polu operacyjnym znajdują się struktury nerwowe, których uszkodzenie prowadziłoby do powikłań. Jest to metoda elektrofizjologiczna, polegająca na badaniu przewodnictwa nerwowo-mięśniowego oraz badaniu potencjałów wywołanych. W dużym skrócie podczas operacji przez ciało pacjenta przepuszcza się bezpieczne wartości prądów i bada parametry odbieranych sygnałów. Metoda neuromonitoringu nie wprowadza żadnych zagrożeń dla pacjenta.

Jakie korzyści daje  śródoperacyjny monitoring neurofizjologiczny (IONM) ? 

Lista korzyści jest warunkowana zapewnieniem najwyższego bezpieczeństwa dla operowanego pacjenta. Aby wynik leczenia chirurgicznego był najlepszy z możliwych i istnieją przesłanki aby monitoring w tym pomógł to zespół chirurgiczny nie zawaha się go użyć. Podstawowa korzyść IONM to potencjalne zwiększenie skuteczności całkowitego usunięcia zmiany chorobowej przy minimalnym narażeniu zdrowych tkanek na uszkodzenie – nad tym straż pełni neuromonitoring. Jeżeli to udaje się zapewnić to pozostałe korzyści wynikają same: brak porażeń, szybszy powrót do zdrowia bez komplikacji i rehabilitacji.

Jak w praktyce przebiega śródoperacyjny monitoring neurofizjologiczny (IONM)?

Pacjent podlega standardowym procedurom przygotowania do zabiegu, jest usypiany i układany w pozycji operacyjnej. Anestezjolodzy stosują leki pozwalające uzyskać odbiór sygnałów neurofizjologicznych bez zakłóceń. Do pacjenta podłączane są elektrody odbiorcze i elektrody stymulujące – ich ilość zależy od rodzaju operacji. Gdy zaczyna się zabieg i chirurdzy dochodzą do miejsca, gdzie może występować wrażliwa struktura nerwowa, neuromonitoring o tym informuje. Dodatkowo w rękach chirurgów znajduje się specjalna elektroda, którą dotykają miejsc potencjalnie „wrażliwych neurologicznie”. W ten sposób, znając mapę struktur nerwowych chirurdzy nie dokonają ich przypadkowych uszkodzeń.

W jakich zabiegach chirurgicznych ma zastosowanie śródoperacyjny monitoring neurofizjologiczny (IONM)?

Lecząc jedno nie uszkodzić drugiego – typowy przykład to leczenie operacyjne ślinianki przyusznej (usunięcie ślinianki) co naraża gałązki nerwu twarzowego na ryzyko uszkodzenia – z najgorszymi konsekwencjami jak porażona połowa twarzy, opadający kącik ust i niedomykająca się powieka. Inny typowy przykład to wycięcie tarczycy – na ryzyko narażone są nerwy krtaniowe wsteczne, ich porażenie prowadzi do chrypki, zmiany barwy głosu, zmęczenia podczas mówienia, kłopoty w przełykaniu, zakrztuszanie się. Bardziej poważne konsekwencje mogą wystąpić po operacjach  mózgu i kręgosłupa – niedowład w nogach, brak czucia, paraliż, utrata funkcji pamięci, mowy…. Są również inne przykłady, kiedy to zastosowanie IONM pomaga w powrocie do zdrowia: u dzieci ze spastycznością mięśni (wynikającą z porażenia mózgowego, rizotomia selektywna w chorobie MPD) przecina się nerwy uwalniając mięśnie od trwałego przykurczu, co rehabilitowanemu dziecku pozwala sprawniej się poruszać. Operacje w neurochirurgii, laryngologii, chirurgii ogólnej, chirurgii dziecięcej, zakres zastosowania nieustannie rośnie, np. niska przednia resekcja odbytnicy w raku jelita grubego. Chirurdzy stawiają nowe zadania przed nowoczesnym IONM, które przy pewnych założeniach neurofizjologicznych są na ogół spełniane. Przykłady zastosowań można znaleźć w liście zabiegów chirurgicznych.

Co musi posiadać Szpital do prowadzenia zabiegów IONM?

Podstawą skutecznego działania są trzy elementy: aparat, akcesoria do danego rodzaju operacji, przeszkolony personel zespołu chirurgicznego i osoba, która zajmuje się podłączeniem aparatu do pacjenta i wspomaga lekarzy w czytaniu wyników. W Polsce jest kilkadziesiąt Szpitali, które posiadają neuromonitoring i stosują go w różnych operacjach. Jeśli Szpital nie ma aparatu a istnieje konieczność zabezpieczenia pacjenta przed ryzykiem wystąpienia powikłań neurologicznych to można skorzystać z usługi IONM. W takiej sytuacji aparat wraz z akcesoriami i przeszkoloną osobą jest gotowy i wykorzystywany w dniu operacji.

Jak pacjent powinien się przygotować do zabiegu z IONM?

Przygotowanie jest standardowe, nie wymaga żadnych dodatkowych badań ze strony pacjenta. Personel medyczny przekazuje wszystkie najważniejsze informacje w celu odpowiedniego przygotowania anestezjologicznego pacjenta do zabiegu – należy kontaktować się z lekarzem prowadzącym lub uzyskać informacje w sekretariacie oddziału, w którym ma być prowadzone leczenie chirurgiczne.

Jak chirurg powinien się przygotować do zabiegu z IONM?

Po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną pacjenta chirurg planuje strategię operacyjną i w tym momencie może podjąć decyzję o zastosowaniu IONM. O tej decyzji jest informowana osoba obsługująca neuromonitoring oraz zespół anestezjologiczny. Etapy postępowania są ustalone w standardzie IONM.